Εικόνα του ολλανδού ζωγράφου Rembrandt van Rijn «Πορτρέτο μιας ηλικιωμένης γυναίκας.» Το μέγεθος του πορτρέτου είναι 109 x 84 cm, λάδι σε καμβά. Η γηρατειά σε μια μεγάλη ποικιλία επιλογών πάντα καταπατούσε ξανά τον Rembrandt: ως χαρακτηριστική πραγματικότητα, ως πρότυπο για τους βιβλικούς χαρακτήρες, ως μια μυστηριώδης απάντηση στους αναζητούντες την τέχνη και, τέλος, ως μια ορατή, διαρκώς παρατηρούμενη παρουσία ζωής.
Αυτό το ενδιαφέρον για τη ζωή και η αναζήτηση της αλήθειας έγινε στη συνέχεια τα κύρια σημεία επίθεσης από την κλασική κριτική τέχνης. το 1671, ο Jan de Bishop, με ξεκάθαρη υπαινιγμό στον Rembrandt, παραπονέθηκε ότι «στην Ολλανδία, η Leda και η Danae απεικονίζονται ως γυμνή γυναίκα με παχύ, πρησμένο στομάχι, κρεμασμένα στήθη και ίχνη καλτσοδέτας στα πόδια της». Ο Andris Pels συνέταξε την επίπληξή του στον καλλιτέχνη στο στίχο το 1681 και ονόμασε τον Rembrandt «τον πρώτο αιρετικό της ζωγραφικής.»
Αλλά ο βαθμός στον οποίο ένας τόσο ζωτικός συνδυασμός του ιδανικού με το πραγματικό δίνει στις εικόνες του Rembrandt μια νέα βαθιά αλήθεια αποδεικνύεται από την απλότητα αυτού του πορτρέτου, κινούμενη από τον εκπληκτικό γραφικό πλούτο του. Αυτό που περιλαμβάνεται σε αυτήν την εικόνα μιας ηλικιωμένης γυναίκας – της καλοσύνης, της σταθερότητάς της και, παρά τα χρόνια που ζούσε, μια προσεκτική εμφάνιση – όλα αυτά εκφράζουν μια ζωή και κάνουν όμορφα τα πικρά δάκρυα της εποχής της.
Ως διαμορφωτικά, αισθητήρια στοιχεία των ομολογιακών πορτρέτων, του φωτός και των σκιών του Ρέμπραντ, οι αντιφατικές και συναρπαστικές μεταβάσεις τους, αποκτούν όλο και περισσότερη εκφραστική δύναμη. Το φως που ξεχειλίζει από το σκοτάδι εκδηλώνεται ήδη στην αρχή της δημιουργικότητας του καλλιτέχνη ως ένα λαμπρό θριαμβευτικό, όχι μόνο διαμορφωτικό, αλλά και ηθική και συμβολική δύναμη.
Αλλά μόνο στα τέλη της δεκαετίας του ’40 του δέκατου έβδομου αιώνα το φως στους πίνακες του Ρέμπραντ πέτυχε πλήρη ανεξαρτησία, συμβολίζοντας αυτό που συνέβαινε ως μια συναρπαστική εισβολή ή πραγματικότητα που μεταμορφώνει, τη δύναμη της γνώσης ή το δεσμευτικό δικαίωμα μιας υψηλότερης, συχνά θεϊκής δύναμης.
Στο τέλος της περιόδου του έργου του καλλιτέχνη, το φως μετατρέπεται σε μια μαγικά διαχρονική και όμως συγκεκριμένη λάμψη, σε μια φλεγόμενη λάμψη που πνευματικοποιεί όλα όσα απεικονίζονται, τελικά λιώνει σε μια ακατανόητη θερμότητα με χρώμα: το φως γίνεται χρώμα, το χρώμα γίνεται φως. Με βαθιά εμπιστοσύνη, με απεριόριστο πάθος, για τον Ρέμπραντ, «τελειώνει η τραγωδία ενός θανάτου, διάσπαρτου, τρεμοπαίγματος, που πολεμάται συνεχώς από την εισβολή της σκιάς του φωτός».