Υδραγωγείο – ένας αγωγός νερού για την παροχή νερού σε οικισμούς, συστήματα άρδευσης και υδροηλεκτρικής ενέργειας από τις πηγές τους που βρίσκονται παραπάνω. Το υδραγωγείο με στενότερο νόημα ονομάζεται μέρος του αγωγού με τη μορφή γέφυρας πάνω από χαράδρα, ποτάμι, δρόμο. Αρκετά ευρύχωρα υδραγωγεία θα μπορούσαν επίσης να χρησιμοποιηθούν από πλοία. Το υδραγωγείο έχει παρόμοια δομή με μια οδογέφυρα, με τη διαφορά ότι χρησιμοποιείται για τη μεταφορά νερού αντί για την οργάνωση ενός δρόμου ή σιδηροδρόμου.
Τα υδραγωγεία είναι κατασκευασμένα από πέτρα, τούβλο, οπλισμένο σκυρόδεμα ή χάλυβα. Τέτοιες κατασκευές αποτελούνται από μια βάση πάνω στην οποία στηρίζονται πέτρες, χυτοσίδηρο ή στηρίγματα από τούβλα, και ένα ακροδέκτη στην οποία τοποθετούνται σωλήνες ή τοποθετούνται τάφροι. Ιστορία Αν και τα υδραγωγεία συνδέονται περισσότερο με τους Ρωμαίους, εφευρέθηκαν αιώνες νωρίτερα στη Μέση Ανατολή, όπου οι Βαβυλώνιοι και οι Αιγύπτιοι έχτισαν σύνθετα συστήματα άρδευσης.
Υδραγωγεία ρωμαϊκού στιλ χρησιμοποιήθηκαν ήδη από τον 7ο αιώνα π. Χ. ε. όταν οι Ασσύριοι έχτισαν ένα υδραγωγείο ασβεστόλιθου ύψους 10 μέτρων και μήκους 300 μέτρων για να μεταφέρουν νερό στην κοιλάδα στην πρωτεύουσα τους, τη Νινευή – το συνολικό μήκος του υδραγωγείου ήταν 80 χιλιόμετρα. Την ίδια στιγμή, υδραγωγεία χρησιμοποιήθηκαν στις πόλεις των Μάγια. [1] Είναι γνωστό ότι στην αρχαία Ελλάδα κατασκευάστηκαν επίσης υδραγωγεία. Ο Ηρόδοτος θεωρούσε το υδραγωγείο του νησιού της Σάμου το πιο σημαντικό υδραγωγείο. Ο ιστορικός περιέλαβε αυτό το υδραγωγείο στη λίστα των θαυμάτων του κόσμου.
Υδραγωγεία της Αρχαίας Ρώμης Οι Ρωμαίοι έχτισαν πολλά υδραγωγεία για να μεταφέρουν νερό σε πόλεις και βιομηχανικούς χώρους. Παροχή νερού στην πόλη της Ρώμης μέσω 11 υδραγωγείων, τα οποία χτίστηκαν πάνω από 500 χρόνια και είχαν συνολικό μήκος σχεδόν 350 χιλιόμετρα. Ωστόσο, μόνο 47 χιλιόμετρα από αυτά ήταν επίγεια: τα περισσότερα πέρασαν υπόγεια. Το μακρύτερο ρωμαϊκό υδραγωγείο χτίστηκε τον 2ο αιώνα μ. Χ. για την παροχή νερού στην Καρχηδόνα, το μήκος του ήταν 141 χιλιόμετρα. Κατά τη διάρκεια της κατασκευής, χρησιμοποιήθηκαν προηγμένα δομικά υλικά – όπως αδιάβροχο ποζολανικό σκυρόδεμα.
Τα ρωμαϊκά υδραγωγεία ήταν εξαιρετικά περίπλοκες κατασκευές – δεν ήταν τεχνολογικά ξεπερασμένα ακόμη και χίλια χρόνια μετά την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Κατασκευάστηκαν με αξιοσημείωτη ακρίβεια: το υδραγωγείο Pont du Gard στην Προβηγκία είχε κλίση μόλις 34 cm ανά χιλιόμετρο, κατέβηκε μόνο 17 μέτρα κάθετα με ολόκληρο μήκος 50 χιλιόμετρα. Υδραγωγείο στην Σεγκόβια Η μεταφορά νερού μόνο από τη βαρύτητα ήταν πολύ αποτελεσματική: 20.000 κυβικά μέτρα νερού ανά ημέρα περνούσαν από το Pont du Gard. Μερικές φορές, στη διασταύρωση των επιφανειακών εσοχών με διαφορά μεγαλύτερη των 50 μέτρων, δημιουργήθηκαν αγωγοί πίεσης νερού – δουκιστές. Στη σύγχρονη υδραυλική μηχανική, παρόμοιες μέθοδοι χρησιμοποιούνται για να επιτρέψουν στις πολλαπλές και τους σωλήνες νερού να διασχίσουν διάφορες εσοχές.
Περαιτέρω ανάπτυξη του συστήματος υδραγωγείων Το μεγαλύτερο μέρος της εμπειρίας των Ρωμαίων μηχανικών χάθηκε κατά τη Σκοτεινή Εποχή, και στην Ευρώπη η κατασκευή υδραγωγείων σχεδόν σταμάτησε μέχρι τον 19ο αιώνα. Το νερό παρήγαγε συχνά σκάβοντας πηγάδια, αν και αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει προβλήματα υγείας όταν μολυνθεί η τοπική παροχή νερού.